14 Ekim 2020
Taşınmaz Ticareti Hakkında Yönetmelik
Yönetmeliğin Getirdiği Yenilikler Nelerdir?
> Yetki Belgesi ve Mesleki Yeterlilik Belgesi alma zorunluluğu getirmiştir.
> Taşınmaz Ticaretine konu olacak hizmetler sınırlı olarak belirlenmiştir.
> Taşınmaz Ticareti faaliyetinde bulunurken uyulacak kurallar belirlenmiş ve uyulmaması yaptırıma bağlanmıştır.
> Yetkilendirme Sözleşmesi, Alım Satıma Aracılık Sözleşmesi, Kiralamaya Aracılık
> Sözleşmesi, Hizmet Ortaklığı Sözleşmesinde bulunması gereken zorunlu unsurlar belirlenmiştir.
>
Taşınmaz ticareti ile uğraşanların hak kazanacağı Hizmet Bedeli yasal
olarak belirlenmiş ve hak kazanma koşulları düzenlenmiştir.
Yönetmeliğe aykırılık halinde doğacak idari para cezaları düzenlenmiştir.
Taşınmaz Ticareti Hakkında Yönetmelik ve Kapsam Nedir?
05.06.2018
tarihli ve 30442 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Taşınmaz Ticareti
Hakkında Yönetmeliğin geçici 1 inci maddesinin birinci fıkrasında yer
alan "bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren durumlarını on
sekiz ay içinde " ibaresi "31.08.2020 tarihine kadar durumlarını"
şeklinde değiştirilmiştir.
Yönetmelik; tapu kütüğüne kayıtlı olan
veya olmayan taşınmaz alım, satım, kiralama işlemlerine aracılık eden,
taşınmazla ilgili danışmanlık ve yönetim hizmeti veren gerçek veya tüzel
kişi tacirler ile esnaf ve sanatkarlara uygulanacaktır.
Yönetmelik,
bu kişilere yetki belgesi verilmesi, yenilenmesi, askıya alınması ve
iptaline ilişkin usul ve esasları, taşınmaz ticareti ile iştigal eden
işletmelerde aranan şartları, bu işletmelerin faaliyetlerine ilişkin
yükümlülüklerini kapsamaktadır.
Yetki Belgesi nedir ? Taşınmaz Ticaretine Devam Edebilmek İçin Hangi Şartlar Aranmaktadır?
Yönetmelik kapsamında, gerçek veya tüzel kişilerin taşınmaz ticareti ile uğraşabilmeleri için, Ticaret İl Müdürlüğü tarafından verilecek yetki belgesine sahip olmaları gerekecektir.
Yetki belgesi her bir işletme için ayrı ayrı düzenlenecektir. Bir işletmede birden fazla tacir veya esnaf ve sanatkarın taşınmaz ticareti faaliyetinde bulunması halinde işletme adına yalnızca bir yetki belgesi verilecektir.
Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla taşınmaz ticaretiyle iştigal edenlerin faaliyetlerine devam edebilmeleri için, 5 Aralık 2019 tarihinden itibaren 18 ay içinde “yetki belgesi” verilmesi için aranan şartlara uygun hale gelerek yetki belgesi alması gerekmektedir.
Yetki Belgesi Verilmesi için Aranan Şartlar Nelerdir?
a. İşletmelerin Planlı Alanlar İmar Yönetmeliğine göre belirlenen bağımsız bölüm niteliğinde ve net alanının en az otuz metrekare olması (bu oran bir işletmede birden fazla tacir veya esnaf ve sanatkârın faaliyet göstermesi halinde, her bir tacir veya esnaf ve sanatkâr için yüzde yirmi artırılarak uygulanır).
b. İçinde idari büro ve kabul yeri iledosyalama işleminin fiziksel olarak yapılması durumunda arşiv bölümü bulunması,
c. Hizmetin düzenli, sistemli ve hızlıbir şekilde verilmesini sağlayacak miktar ve özellikte masa, dolap, koltuk vebenzeri malzeme ile bilgisayar, internet, telefon, tarayıcı ve faks gibi teknikdonanıma sahip olması,
d. Meslek odasına kayıtlı olunması,
e. Gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olunması,
f. Gerçek kişi tacirler ile esnaf ve sanatkârların kendilerinin, ticaret şirketleri ile diğer tüzel kişi tacirlerin bu alandaki faaliyetlerini yürütmek için görevlendirdikleri ve yetkilendirdikleri temsile yetkili kişilerinin, şubelerde ise şube müdürünün;
• On sekiz yaşını doldurmuş olması,
• En az lise mezunu olması,(05.06.2018 tarihi itibariyle gelir veya kurumlar vergisi kaydı bulunan ve meslek odasına kayıtlı olarak taşınmaz ticaretiyle iştigal eden tacirler ile esnaf ve sanatkârlarda lise mezunu olma şartı aranmayacaktır)
• İflas etmemiş veya iflas etmiş olsa bile 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu hükümlerine göre itibarının yerine gelmiş olması,
• Konkordato ilan etmemiş olması,
• Kasten işlenen bir suçtan dolayı veya affa uğramış olsalar dahi devletin güvenliğine, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine, milli savunmaya ve devlet sırlarına karşı suçlar ile casusluk, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik,güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan mal varlığı değerlerini aklama, terörün finansmanı, kaçakçılık, vergi kaçakçılığı veya haksız mal edinme, cinsel saldırı ve çocukların cinsel istismarı, hayasızca hareketler, müstehcenlik,fuhuş, kumar oynanması için yer ve imkan sağlama suçlarından hüküm giymemiş yada ticaret ve sanat icrasından hükmen yasaklanmamış olması gerekir.
g. Gerçek kişi tacirler ile esnaf ve sanatkârların kendilerinin, ticaret şirketleri ile diğer tüzel kişi tacirlerin temsile yetkili kişilerinden en az birinin, şubelerde ise şube müdürünün sorumlu emlak danışmanı (Seviye 5) ulusal yeterliliğine dayalı «mesleki yeterlilik belgesine» sahip olması gerekir.
Yetki Belgesinin Verilme Süresi ve Yenilenmesi
Yetki belgesi başvurusu, yetki belgesi verilmesinde aranan şartların taşındığını gösteren belgeler ile birlikte Bilgi Sistemi üzerinden yapılacaktır.
Yetki belgesi verilmesinde arananşartları taşıdığı anlaşılan işletmelere, başvuru tarihinden itibaren on güniçinde İl Ticaret Müdürlüğü tarafından yetki belgesi verilecektir.
Yetki belgesinin süresi 5 yıldır,geçerlilik süresinin sona ermesinden en az otuz gün önce, il Ticaret Müdürlüğü tarafından kurulacak Bilgi Sistemi üzerinden yenileme başvurusunda bulunulmalıdır.
Yetki belgesinde yer alan bilgilerde değişiklik olması durumunda ise değişikliğin gerçekleştiği tarihten itibaren yedi gün içinde Bilgi Sistemi üzerinden yenileme başvurusu yapılmalıdır.
Yetki Belgesinin Askıya Alınması ve İptali
Yetki belgesi verilmesinde aranan şartlardan herhangi birinin kaybedilmesi halinde bu durum, şartların kaybedildiği tarihten itibaren on beş gün içinde işletme tarafından Bilgi Sistemi üzerinden il müdürlüğüne bildirilmelidir.
Yetki belgesinin verilmesinde aranan şartlardan en az birini taşımadığı bildirim üzerine veya resen il müdürlüğünce tespit edilen işletmenin yetki belgesi alması için bulunması gereken şartlarını yerine getirmesinin mümkün olmadığı durumlarda yetki belgesi aynı gün iptal edilecektir.
Diğer durumlarda, şartların uygun hale getirilmesi için işletmeye bildirim veya tespit tarihinden itibaren otuz gün süre verilecek,yetki belgesi bu süre zarfında askıya alınacaktır. Verilen süre sonunda şartların uygun hale gelmemesi durumunda yetki belgesi il müdürlüğünce iptal edilecektir.
Yetki belgesi askıya alınan işletmenin askı süresi içinde taşınmaz ticareti faaliyetinde bulunduğunun tespit edilmesi halinde yetki belgesi aynı gün içinde iptal edilecektir.
Yetki belgesi işletmenin talebi halinde aynı gün iptal edilebilecektir.
Mesleki Yeterlilik Belgesi Nedir?
21/9/2006 tarihli ve 5544 sayılı Mesleki Yeterlilik Kurumu Kanununun 22. maddesi çerçevesinde verilen belgeyi ifade etmektedir.
İşletmede
pazarlama ve satış personeli olarak çalıştırılan kişilerin sorumlu
emlak danışmanı (Seviye 5) veya emlak danışmanı (Seviye 4) ulusal
yeterliliklerine dayalı mesleki yeterlilik belgelerinden birine sahip
olması gerekecektir.
Taşınmaz Ticaretine Konu Hizmetler Nelerdir?
Taşınmaz ticaretiyle iştigal edenler aşağıdaki hizmetleri verebilir:
a) Tapu kütüğüne kayıtlı olsun ya da olmasın taşınmaz alım satımı ve kiralaması konusunda pazarlama faaliyetinde bulunmak ve aracılık yapmak,
b) Alım satım ve kiralamaya konu taşınmazla ilgili inceleme, araştırma ve raporlama yapmak,
c) Taşınmazın rayiç satış veya kira bedeli hakkında iş sahibine bilgi vermek,
d) Tapu işlemlerine aracılık etmek,
e) Alıcı veya kiracı ile sözleşme yapmak, kira bedeli ödemeleri ile abonelik işlemlerini takip etmek, taşınmazın tamiri, bakımı ve onarımı gibi hizmetlerin verilmesini sağlamak ve bu hususlarla ilgili süreç hakkında iş sahibini bilgilendirmek,
f) Taşınmazla ilgili danışmanlık ve yönetim hizmeti vermek,
g) Taşınmaz ticaretine ilişkin diğer hizmetleri yürütmek.
Taşınmaz Ticareti Yapanların Uyması Gereken İlke ve Kurallar Nelerdir?
a) Taşınmaz ticaretine yönelik hizmet verilen işletmede, taşınmaz ticaretine konu hizmetler dışında ticari faaliyette bulunamaz.
b) İşletme tabelası ve basılı evrakı dâhil olmak üzere faaliyetleri sırasında mesleğini tanımlayan ibareler dışında herhangi bir ibare kullanamaz.
c) Verdiği hizmet nedeniyle edindiği bilgi ve belgeleri, yetkilendirme sözleşmesinde belirtilen esaslar dışında açıklayamaz ve kullanamaz.
d) Hizmet sunarken ahlaka uygun, adil, dürüst, özenli ve makul bir şekilde hareket eder;yanıltıcı bilgi veremez.
e) Haksız ve hukuka aykırı davranış ve ticari uygulamalarda bulunamaz.
f) Hizmet verdiği kişilerin alım satım ve kiralama tercihlerini etkileyecek nitelikteki bilgileri gizleyemez.
g) Hizmet verdiği kişilerin menfaatlerine aykırı davranışta bulunamaz.
h) Hizmet verdiği kişileri yasa dışı olan ve etik olmayan uygulamalara teşvik edemez.
i) Hizmet verdiği kişilere tehdit veya taciz edici davranışlarda bulunamaz.
j) Hizmet verdiği kişilere belge imzalatmadan önce bu belgeleri okumaları için yeterli süre verir, belgelerde yer alan hükümleri açıklar ve imzalanan belgelerin birer suretini bu kişilere teslim eder.
k) Aldığı her teklifi ve karşı teklifi, hizmet verdiği kişilere doğru ve objektif bir şekilde en kısa sürede sunar.
l) Taşınmazın satılması veya kiralanması ya da satış veya kiralamadan vazgeçilmesi yahut yetkilendirme sözleşmesinin feshedilmesi durumunda fesih tarihini izleyen ilk iş günü içinde reklam ve ilan faaliyetine son verir.
m) Taşınmazın satılması veya kiralanmasına yönelik yazılı ya da görsel tüm ilan ve reklamlarında; satış veya kiralama koşulları gibi konularda yetkilendirme sözleşmesine ve iş sahibinin isteklerine uygun hareket eder.
n) Elektronik ortamda yapılanlar dahil olmak üzere taşınmazın satılması veya kiralanmasına yönelik ilan ve reklamlarında, adres ve tapu bilgileri hariç olmak üzere Yetkilendirme sözleşmesinde alım satım ve kiralamalarla ilgili asgari olarak belirtilen bilgiler ile iletişim bilgisine ve yetki belgesi numarasına kolay okunabilir şekilde yer verir.
o) Her bir yetkilendirme sözleşmesi için fiziksel olarak veya elektronik ortamda dosya oluşturur. Yetkilendirme sözleşmesini ve bu sözleşme çerçevesinde verilen hizmetler kapsamında düzenlenen belgeleri dosyasında en az beş yıl süreyle saklar.
p) Taşınmazın tanıtımına yönelik gazete ilanı, el kitapçığı, katalog gibi unsurlar ile fotoğrafları, vaziyet planı ve imar durumuna ilişkin belgeleri işletmesinde bulundurur.
Taşınmaz Ticareti Yapanların Uyması Gereken İlke ve Kurallar Nelerdir?
Yukarıda belirtilen maddelerden herhangi birine bir takvim yılı içinde 3 defa aykırı hareket edildiği tespit edilen işletmelerin yetki belgesi iptal edilecek ve bu işletmelere 2 yıl süreyle yetki belgesi verilmeyecektir.
Taşınmaz Ticareti ile Uğraşanların faaliyetleri sırasında yapacağı sözleşme tipleri:
a) Yetkilendirme Sözleşmesi
b) Alım– Satıma aracılık Sözleşmesi
c) Kiralamaya Aracılık Sözleşmesi
d) Hizmet ortaklığı sözleşmesi
e) Taşınmaz gösterme belgesi
Yetkilendirme Sözleşmesi
Taşınmaz ticaretine yönelik hizmetler, iş sahibi ile işletme arasında yazılı şekilde yapılan yetkilendirme sözleşmesine dayanılarak verilecektir.
Yetkilendirme sözleşmesi birernüshası taraflarda kalacak şekilde en az iki nüsha olarak düzenlenecektir.
Yetkilendirme sözleşmesinde alım satım ve kiralamalarla ilgili asgari olarak aşağıdaki bilgilere yer verilmelidir:
a) İşletmenin yetki belgesi numarası, iletişim bilgileri, temsile yetkili kişisinin adı soyadı ve imzası;iş sahibinin adı soyadı, T.C. kimlik numarası veya yabancı kimlik numarası,iletişim bilgileri ve imzası, iş sahibinin tüzel kişi olması durumunda tüzel kişinin unvanı ve iletişim bilgileri ile temsile yetkili kişisinin adı soyadı ve imzası.
b) Yetkilendirme sözleşmesine konu taşınmazın;
İmar ve yapı kullanma izin durumu,
c) Hizmet bedeli oranı veya aynı maddenin ikinci fıkrası çerçevesinde belirlenen hizmet bedeli ile alım satım ve kiralama dışındaki hizmetlerin her biri veya tamamı için kararlaştırılan hizmet bedeli.
ç) İşletme tarafından verilecek hizmetin niteliği ve kapsamı ile sözleşme kapsamında tarafların ifa ile yükümlü olduğu hususlar.
d) Kararlaştırılması halinde ve oran veya tutarı işletme için hizmet bedelini aşmamak koşuluyla iş sahibi veya işletmenin sözleşmeden cayması durumunda ödenecek cayma parası ve sözleşmenin hiç veya gereği gibi ifa edilmemesi halinde uygulanacak ceza koşulu ile tarafların diğer mali ve hukuki sorumlulukları.
e) Üç ayı aşmamak üzere sözleşmenin süresi ve sözleşme süresi içinde taraflardan birinin yazılı bildirimde bulunmaması halinde sürenin sözleşme süresi kadar uzayacağı hususu.
f) Tarafların tebligat adresleri.
Alım – Satıma Aracılık Sözleşmesi
İşletmenin verdiği alım satıma aracılık hizmeti sonucunda alıcı, satıcı ve işletme arasında alım satıma aracılık sözleşmesi düzenlenir.
Bu sözleşmede asgari olarak aşağıdaki bilgilere yer verilmelidir.
a) İşletmenin yetki belgesi numarası, iletişim bilgileri, temsile yetkili kişisinin adı soyadı ve imzası; iş sahibi ile alıcının adı soyadı, T.C. kimlik numarası veya yabancı kimlik numarası, iletişim bilgileri ve imzası, iş sahibi ve alıcının tüzel kişi olması durumunda tüzel kişinin unvanı ve iletişim bilgileri ile temsile yetkili kişisinin adı soyadı ve imzası.
b) Taşınmazın tapu kaydı bilgileri, cinsi ve adresi.
c) Taşınmazın alım satım bedeli ve bu bedelin ödenme yöntemi.
ç) Kararlaştırılması halinde ve oran veya tutarı işletme için hizmet bedelini aşmamak koşuluyla iş sahibi veya alıcının sözleşmeden cayması durumunda ödenecek cayma parası ve sözleşmenin hiç veya gereği gibi ifa edilmemesi halinde uygulanacak ceza koşulu.
d) Hizmet bedeli ve bu bedelin iş sahibi ile alıcı arasındaki paylaşım usulü.
e) Tapu harcı ve döner sermaye hizmet bedeli gibi masrafların iş sahibi ile alıcı arasındaki paylaşım usulü.
f) İlgili kanuna göre sözleşmenin uygulanmasından doğan uyuşmazlıklarda hangi il mahkeme ve icra dairelerinin yetkili olduğu hususu, uyuşmazlığın çözümü için ara buluculuk veya tahkim gibi alternatif çözüm yollarına başvurulmasına ilişkin kayıtlar ve kararlaştırması halinde tarafların diğer hukuki ve mali sorumlulukları.
Kiralamaya Aracılık Sözleşmesi
İşletmenin verdiği kiralamaya aracılık hizmeti sonucunda kiracı, kiralayan ve işletme arasında kiralamaya aracılık sözleşmesi düzenlenir.
Bu sözleşmede asgari olarak aşağıdaki bilgilere yer verilmelidir:
a) İşletmenin yetki belgesi numarası, iletişim bilgileri, temsile yetkili kişisinin adı soyadı ve imzası; iş sahibi ile kiracının adı soyadı, T.C. kimlik numarası veya yabancı kimlik numarası, iletişim bilgileri ve imzası, iş sahibi ve kiracının tüzel kişi olması durumunda tüzel kişinin unvanı ve iletişim bilgileri ile temsile yetkili kişisinin adı soyadı ve imzası.
b) Taşınmazın tapu kaydı bilgileri, cinsi, adresi ve özellikleri.
c) Taşınmazın kira bedeli ile kira bedelinin yıllık artış oranı ve ödenme yöntemi.
ç) Kararlaştırılması halinde ve oran veya tutarı işletme için hizmet bedelini aşmamak koşuluyla iş sahibi veya alıcının sözleşmeden cayması durumunda ödenecek cayma parası ve sözleşmenin hiç veya gereği gibi ifa edilmemesi halinde uygulanacak ceza koşulu.
d) Hizmet bedeli ve bu bedelin iş sahibi ile kiracı arasındaki paylaşım usulü.
e) İlgili kanuna göre sözleşmenin uygulanmasından doğan uyuşmazlıklarda hangi il mahkeme ve icra dairelerinin yetkili olduğu hususu, uyuşmazlığın çözümü için ara buluculuk veya tahkim gibi alternatif çözüm yollarına başvurulmasına ilişkin kayıtlar ve kararlaştırması halinde tarafların diğer hukuki ve mali sorumlulukları.
Hizmet Ortaklığı Sözleşmesi
İşletme, yetkilendirme sözleşmesinde yer alması koşuluyla hizmetin ortak verilmesi hususunda başka bir veya birden fazla işletme ile yetkilendirme sözleşmesinin konusuna yönelik ortak çalışma yürütebilir. Bu durumda Hizmet ortaklığı sözleşmesi yapılmalıdır.
Hizmet ortaklığı sözleşmesinin düzenlendiği gün iş sahibine bilgi verilmeli ve sözleşmenin bir örneği düzenlendiği tarihten itibaren 2 iş günü içerisinde iş sahibine iletilmelidir.
Sözleşmede asgari olarak;İşletmelerin yetki belgesi numarası, unvanı ve iletişim bilgileri ile temsile yetkili kişisinin adı, soyadı ve imzası, Sözleşmenin konusu, Hizmet bedelinin paylaşılma usulü, Tarafların hak ve yükümlülükleri yer almalıdır.
Taşınmaz Gösterme Belgesi
Alım satımına veya kiralanmasına aracılık edilen taşınmazın alıcı veya kiracıya gösterilmesi hizmeti, her bir taşınmaz için ayrı ayrı taşınmaz gösterme belgesi düzenlenmek suretiyle verilecektir.
Taşınmazı gösterme hizmeti karşılığında herhangi bir bedel talep edilmeyecektir ancak işletmenin bulunduğu ilçe sınırı dışında verilen taşınmaz gösterme hizmeti için taşınmazın gösterildiği kişiden ulaşım masrafı talep edilebilecektir.
Hizmet Bedeli ve Hak Kazanılması
Alım satım işlemlerinde hizmet bedeli oranı, alım satıma aracılık sözleşmesinde yer alan satış bedelinin katma değer vergisi hariç yüzde dördünden fazla olamayacaktır.
Kiralama işlemlerinde hizmet bedeli, kiralamaya aracılık sözleşmesinde yer alan kira bedelinin katma değer vergisi hariç bir aylık tutarından fazla olamayacaktır.
Hizmet bedeli, iş sahibi ile alıcı veya kiracı arasında eşit olarak paylaştırılacaktır. Ancak iş sahibi ile yapılacak sözleşmede başka şekilde karar verilebilir.
İşletme, taşınmaz alım satımının tapu siciline tesciliyle veya iş sahibi ile kiracı arasındaki kira sözleşmesinin kurulmasıyla hizmet bedeline hak kazanır.
Taşınmazın yetkilendirme sözleşmesinin süresi içinde, taşınmaz gösterme belgesini düzenleyen işletme bertaraf edilerek doğrudan iş sahibinden satın alınması veya kiralanması durumunda işletme hizmet bedeline hak kazanır.
Yönetmeliğe Aykırılık Durumunda Uygulanacak İdari Para Cezası
Yönetmeliğe aykırı hareket edenler hakkında 3000 TL idari para cezası, Bakanlığın talebi üzerine yetkili idarelerce;denetime yetkili olanlara bilgi ve belge vermeyen, eksik veren veya denetim elemanlarının görevlerini yapmalarını engelleyenler hakkında 2000 TL idari para cezası ise Bakanlıkça uygulanır.